Hoe toeslagen samenwonen in de weg staan

03 september 2025

Samenwonen met huur- en koopwoning: dit zijn de gevolgen

Veel stellen beginnen hun relatie in een LAT-constructie: ieder heeft een eigen woning en de financiën blijven gescheiden. Op een gegeven moment komt de vraag: gaan we officieel samenwonen of houden we ieder ons eigen adres?

Dat geldt niet alleen voor jonge stellen. Ook mensen die eerder gescheiden zijn, kiezen vaak voor een nieuwe relatie waarbij ieder een eigen woning behoudt. En ouderen besluiten regelmatig om niet samen te wonen, omdat dit gevolgen heeft voor toeslagen, belastingen of hun pensioen.

Of je nu jong bent en aan het begin staat van je relatie, of op latere leeftijd opnieuw een partner hebt gevonden: de regels zijn voor iedereen hetzelfde. Zodra je samen ingeschreven staat, verandert er financieel veel.

Wanneer word je toeslagpartners?

De Belastingdienst kijkt niet naar hoe vaak je bij elkaar slaapt, maar naar waar je officieel staat ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP). Zodra twee partners op hetzelfde adres ingeschreven staan, worden zij automatisch toeslagpartners.

Dit betekent dat:

Inkomens en vermogen samengevoegd worden.
Toeslagen opnieuw berekend worden op basis van het gezamenlijke toetsingsinkomen.

Toeslagen die hierdoor veranderen:

Huurtoeslag
Zorgtoeslag
Kindgebonden budget
Kinderopvangtoeslag

Samenwonen in de huurwoning

Wanneer partners samen in een huurwoning gaan wonen:

Het gezamenlijke inkomen bepaalt of er nog recht is op huurtoeslag. Vaak vervalt dit recht volledig.
Zorgtoeslag en kindgebonden budget worden opnieuw berekend en vallen vaak lager uit of stoppen.
De partner met een koopwoning verliest de hypotheekrenteaftrek, omdat de koopwoning niet langer hoofdverblijf is.

Samenwonen in de koopwoning

Wanneer de koopwoning het gezamenlijke hoofdverblijf wordt:

De hypotheekrenteaftrek blijft bestaan.
De partner die uit de huurwoning vertrekt, verliest recht op huurtoeslag.
Het gezamenlijke inkomen kan ervoor zorgen dat zorgtoeslag of andere regelingen verminderen of verdwijnen.

Waarom stellen soms formeel niet samenwonen

In de praktijk kiezen veel mensen ervoor om niet officieel samen te wonen. Dat geldt niet alleen voor jonge stellen, maar ook voor:

Gescheiden partners die een nieuwe relatie hebben, maar hun eigen woning behouden vanwege toeslagen of financiële voordelen.
Ouderen die ieder hun eigen huis aanhouden. Soms uit praktische overweging (familie, zorg), maar vaak ook omdat toeslagen, zorgregelingen of pensioenuitkeringen lager worden bij officieel samenwonen.
Jonge stellen die beseffen dat samen inschrijven leidt tot verlies van toeslagen, waardoor het financieel aantrekkelijker lijkt om nog apart ingeschreven te blijven.

Dit zorgt ervoor dat woningen formeel bezet blijven, ook al wordt er feitelijk nauwelijks meer in gewoond. Dat levert individueel financieel voordeel op, maar houdt maatschappelijk gezien woonruimte onnodig vast in een tijd van woningtekort.

Ouderen: samenwonen en de gevolgen voor AOW en pensioen

Voor ouderen ligt er nog een extra aandachtspunt. Wie AOW ontvangt, krijgt een alleenstaandenuitkering of een partnersuitkering.

Alleenstaanden AOW: je ontvangt een hoger bedrag zolang je alleen woont.
Partners AOW: zodra je samenwoont of als gehuwd wordt gezien, krijg je een lagere uitkering per persoon.

Het verschil kan aanzienlijk zijn. Daarom besluiten veel ouderen die ieder een eigen woning hebben, bewust om formeel niet samen te gaan wonen.

Ook kan samenwonen invloed hebben op aanvullende pensioenen of toeslagen (zoals huurtoeslag of zorgtoeslag). Deze regelingen zijn vaak inkomensafhankelijk, waardoor het samenvoegen van inkomens kan leiden tot lagere uitkeringen of zelfs het volledig verdwijnen van bepaalde toeslagen.

Dit maakt dat ouderen vaak voor een LAT-constructie blijven kiezen, ook als ze in de praktijk veel bij elkaar zijn.

Rekenvoorbeeld

Stel:

Partner A verdient €20.000 per jaar en woont in een huurwoning met huur- en zorgtoeslag. Partner B verdient €35.000 per jaar en heeft een koopwoning met hypotheekrenteaftrek.

Situatie 1 – LAT, apart ingeschreven

Partner A behoudt toeslagen.
Partner B behoudt hypotheekrenteaftrek.

Situatie 2 – samen in huurwoning

Gezamenlijk inkomen: €55.000 → vaak geen recht meer op huur- en zorgtoeslag.
Koopwoning telt als tweede woning indien er nog steeds sprake is van 2 woningen → geen hypotheekrenteaftrek meer.

Situatie 3 – samen in koopwoning

Huurtoeslag vervalt.
Hypotheekrenteaftrek blijft bestaan.

Waar moet je op letten bij de keuze?

Toeslagen – Bereken vooraf wat samen inschrijven betekent voor huur- en zorgtoeslag.
Hypotheek – Alleen de hoofdwoning geeft recht op renteaftrek.
Huurcontract – Een sociale huurwoning kan niet behouden worden als je er niet meer woont.
Ouderen en pensioen – Let goed op wat samenwonen doet met AOW, pensioen of zorgtoeslagen.
Scheiding en nieuwe relatie – Houd rekening met alimentatie, toeslagen en kinderen bij een nieuwe woonsituatie.
Officiële inschrijving – De BRP bepaalt hoe instanties je situatie beoordelen. LAT blijven op papier kan aantrekkelijk lijken, maar brengt risico’s met zich mee.

Makelaar AAN het woord

In de praktijk zal de 2e woning (koop of huur) worden verkocht of worden opgezegd, de reden om dit niet te toen is "zekerheid" inbouwen dat wanneer het samenwonen toch niet gaat er een backup is om weer apart te gaan wonen. Vooral in een tijd waarin het moeilijk is om aan een woning te komen. Eenmaal de woning verkocht of opgezegd kan voor een penibele situatie zorgen wanneer partners ervoor kiezen om weer apart te willen gaan wonen, of zelfs de relatie te beëindigen.

Wanneer we goed naar deze situatie kijken is het slecht gesteld met het toeslagensysteem in Nederland en houdt dit onnodig woningen bezet. Wanneer partners gaan samenwonen en de andere woning van de hand doen heeft dit soms grote gevolgen voor het totale inkomen. Dit systeem werkt apart blijven wonen en "stiekem" samenwonen in de hand en dat kan nooit de bedoeling zijn.

Hoe moet het dan wel?

Door de vele schedingen en het grote woningtekort zou de overhied voor een systeem kunnen kiezen dat bijvoorbeeld de eerste 5 jaar de toeslagen mogen worden behouden en het fiscale systeem van fiscale partners veranderd. Ook kan hier een leeftijdsgrens aan worden gesteld. De meeste stellen die gaan scheiden zijn 35 jaar of ouder. Hoe je het ook wend of keert, stellen stellen soms/steeds vaker samenwonen uit zolang er recht is op toeslagen en/of hypotheekrente aftrek.

Wat in de praktijk gebeurt is dat wanneer de ene partner recht op allerlei toeslagen heeft, en de andere partner erbij in komt wonen, er een beroep wordt gedaan op de partner zonder toeslagen om extra geld te betalen om de toeslagen van de andere partner te compenseren.

Conclusie

Samenwonen met een huur- en koopwoning lijkt eenvoudig, maar de gevolgen zijn groot. Zodra je samen ingeschreven staat, worden jullie toeslagpartners en vervallen vaak belangrijke toeslagen. Voor ouderen kan het bovendien leiden tot een lagere AOW of pensioenuitkering.

Daarom besluiten veel stellen (jong, gescheiden of op leeftijd) om formeel niet samen te wonen. Woningen worden tegenwoordig snel verkocht, dus het aanhouden van twee huizen is meestal niet van toepassing of een tijdelijke optie. Het echte dilemma zit in de financiële regelingen die veranderen zodra je officieel samen bent.

⚠️ Disclaimer
De informatie in dit artikel is met zorg samengesteld en gebaseerd op de actuele regels van de Belastingdienst, SVB en andere officiële instanties. Regelingen en bedragen kunnen echter wijzigen. Controleer daarom altijd de meest recente informatie bij de Belastingdienst en de SVB, of win persoonlijk advies in bij een financieel adviseur voordat je beslissingen neemt.

Klaar om samen te wonen en één huis te verkopen?

Samenwonen is een nieuwe stap, en vaak betekent dat ook: afscheid nemen van een woning. Wil je zeker weten dat je verkoop soepel verloopt en het beste resultaat oplevert? Kies dan voor de persoonlijke AANpak van AAN Makelaars in Zwolle.

Plan vandaag nog een gratis adviesgesprek en ontdek hoe wij jouw huis succesvol verkopen, zodat jullie met een gerust hart samen verder kunnen.